James Whitbourn · Son of God Mass
Whitbourn groeide op in het graafschap Kent, in het zuidoosten van Engeland, waar hij al begon te componeren terwijl hij nog op de middelbare school zat. Hij zong er ook in het koor van St. James Church, en kreeg daar zijn liefde voor koormuziek mee. Meteen na zijn compositiestudies kon hij aan de slag bij de BBC als componist, dirigent, producer en presentator. Voor het radioprogramma Daily Service – een korte christelijke dienst uitgezonden op BBC4 – moest hij telkens een bijbehorend stukje muziek van twee minuten vinden. Omdat er maar weinig werken voorhanden waren, begon hij ze dan maar zelf te schrijven:
‘Ik voelde me net een 20e-eeuwse kapelmeester! Dit was in de jaren tachtig, voor de e-mail bestond, en telkens ik terugkwam op kantoor hoorde ik secretaresses telefoontjes aannemen van luisteraars die commentaar gaven op de muziek en vroegen waar ze een kopie konden vinden.’
Die positieve reacties moedigden Whitbourn aan om verder te schrijven, ook al werd het componeren van tonale muziek in die periode niet zo hoog aangeschreven. Het succes van de korte stukken leidde ook tot een hele reeks opdrachtwerken, waaronder muziek voor grote evenementen als D-day 60 of de herdenking van 9/11. Ook bij de BBC breidde zijn opdracht verder uit van de radio- naar de tv-wereld. Zo’n dertig jaar lang werkte hij als producer voor de tv-specials Carols from King's en Easter from King's, een job die hij combineerde met werk als producent voor het muziek- en videolabel Opus Arte van het Royal Opera House.
Een van Whitbourns bekendste composities is het oratorium Annelies, een grootschalig werk gebaseerd op het dagboek van Anne Frank, op een libretto van dichteres Melanie Challenger. Zij vroeg Whitbourn om samen te werken nadat ze zijn Son of God Mass gehoord had. Die mis vloeide voort uit de muziek die Whitbourn in 2000 en 2001 voor de BBC-documentairereeks Son of God had geschreven. Voor deze reeks creëerde de BBC een waarheidsgetrouwe reconstructie van het verhaal van Jezus Christus, waarbij Bijbelse plekken als Jeruzalem, Bethlehem en Nazareth getoond worden zoals Jezus ze zelf moet hebben gekend. De beelden van de weidse en gewijde landschappen inspireerden Whitbourn tot aangrijpende orkestmuziek, die hij niet veel later verwerkte in de vorm van een mis.
Naast de traditionele misdelen voegde Whitbourn aan zijn Son of God Mass ook enkele tussenstukken toe: ‘Omdat – met uitzondering van het Kyrie en Gloria – delen van liturgische miszettingen niet bedoeld zijn om achter elkaar te horen, heb ik verbindende meditatieve delen toegevoegd die het verloop van de liturgie weergeven en er fragmenten uit citeren.’ Daar waar koor en orgel de misdelen uitvoeren, koos Whitbourn ervoor om een sopraansaxofoon aan te wenden voor de verbindende delen: ‘Het gebruik van de sopraansaxofoon komt voort uit een wake die enkele jaren geleden gehouden werd voor het door oorlog verscheurde Bosnië, en waarvoor ik een aantal korte, mantra-achtige passages had geschreven, die eerst door het koor en daarna door de hele kerkgemeenschap gezongen werden, en waarboven de saxofonist John Harle improviseerde. Ik keerde terug naar deze klankwereld toen ik Son of God Mass schreef.’ Het levert een bijzondere en warme kleurencombinatie op die perfect aansluit bij de selectie aan Britse kerstcarols die het programma afsluiten.
